حمل و نقل شهري زير سايه قانون

حمل و نقل از مهمترين اركان هر شهر است كه بدون آن حيات جامعه شهري مختل مي شود، اما به همان اندازه كه اين حوزه اهميت دارد، قانون گذاري و سازماندهي آن هم واجد اهميت است، لذا بايد همه بخش ها و شرح وظايف آنها در قالب قوانين و مقررات به دقت مشخص شود.

به گزارش خبرنگار ايمنا، مجموعه قوانين و مقررات ناظر بر حوزه حمل و نقل كالا و مسافر با هدف تسهيل اقدامات در اين زمينه و همچنين تأمين امنيت جاني مسافران و صيانت از اموال افراد و اشخاص وضع شده است، اما متأسفانه در بسياري موارد جهل افراد به حقوق و تكاليف خود در اين زمينه مشكلات بسياري را ايجاد مي كند.

يكي از حوزه هاي حمل و نقل كالا و خدمات به شهرها مربوط است. در اين بخش افراد و اشخاص از خدمات ناوگان حمل و نقل بار و مسافر استفاده مي كنند، اما گستردگي اين بخش زمينه وضع مقررات ويژه و ايجاد و ساز و كارهايي را فراهم كرده كه آگاهي از آن براي همه شهروندان ضروري است. در اين خصوص با «محمدرضا فاتحي» وكيل دادگستري و كارشناس ارشد حقوق عمومي گفت و گويي انجام داديم كه در ادامه مي خوانيد:

مهم ترين سند اثبات رابطه حقوقي بين شهروندان و متوليان حمل و نقل چيست؟

براي آنكه حقي قابل احقاق باشد بايد مدرك براي اثبات آن موجود باشد؛ زيرا اگر مدرك كتبي يا ادله قابل استدلال وجود نداشته باشد، محكه نمي تواند بر مبناي آن رأي صادر كند. مهم ترين سند اثبات رابطه حقوقي بين شهروندان و متوليان حمل و نقل، بارنامه يا بليط است، البته اين مدرك هم بايد قابليت استناد داشته باشد، يعني ممهور يا داراي امضاي متولي حمل و نقل بار يا مسافر باشد.

آيا اين سند در شمار اسناد رسمي قابل استناد است؟

براي آنكه سندي در شمار اسناد رسمي باشد بايد از طرف مأمور دولتي در حوزه وظايف و اختيارات و طبق قانون صادر شده باشد، بنابراين بارنامه ها و بليط ها جزو اسناد عادي است، اما قابليت استناد را دارد؛ البته بليط يا بارنامه بايد از مبدا تا مقصد حفظ و از پارگي يا امحا يا مخدوش كردن آن به هر روشي خودداري شود. به بيان ديگر حقوق مسافران در سفرها مبتني بر مجموعه اي از حقوق مدني و عمومي است كه به صورت ضوابط آمرانه به دفاتر مسافرتي و آژانس ها ابلاغ شده است، لذا صدور بليط توسط شركت مسافربري و تسليم آن به مسافر با ذكر مشخصات دقيق، اطلاع رساني به مسافران توسط شركت مسافربري در زمان صدور بليط از مسير حركت و استرداد قيمت بليط در صورت انصراف از سفر و اجازه حمل توشه همراه مسافر به ميزان 20 كيلوگرم به صورت رايگان و بيش از آن با پرداخت هزينه هاي متعارف از جمله اين حقوق است.

متولي اصلي نظارت بر حمل و نقل بار و مسافر در شهرها كدام دستگاه است؟

حمل و نقل از مهمترين اركان هر شهر است كه بدون آن حيات جامعه شهري مختل مي شود، اما به همان اندازه كه اين حوزه اهميت دارد، قانونگذاري و سازماندهي آن هم واجد اهميت است، لذا بايد همه بخش ها و شرح وظايف آنها در قالب قوانين و مقررات به دقت مشخص شود.

بر اساس «آئين نامه نحوه رسيدگي به تخلفات رانندگي شركت ها و مؤسسات حمل و نقل بار و مسافر» مستند به تبصره 1 ماده 31 و ماده 32 قانون رسيدگي به تخلفات رانندگي، شهرداري ها وظيفه دارند فعاليت هاي مربوط به حمل و نقل بار و مسافر در شهرها را در قالب شركت يا مؤسسه حمل و نقل تعاوني و خصوصي ساماندهي و سازماندهي كنند.

در ماده 2 «آئين نامه مديريت حمل و نقل بار و مسافر در شهر و حومه» نيز صراحتاً بيان شده كه به موجب ماده 9 قانون توسعه حمل و نقل عمومي و مديريت مصرف سوخت مصوب 1386 و ماده 2 آئين نامه اجرايي قانون مذكور، حمل و نقل بار و مسافر در محدوده و حومه شهر توسط شهرداري ها مديريت مي شود و طبق ماده 4 اين آئين نامه براي انجام خدمات حمل و نقل بار و مسافر در محدوده شهر و حومه آن، شركت هاي حمل و نقل بار يا مسافر درون شهري، در چارچوب مقررات و قوانين مربوط تحت مديريت شهرداري فعاليت مي كنند. طبق ماده 4 "آئين نامه تمركز امور مربوط به تاكسيراني" پروانه اشتغال به حمل و نقل عمومي مسافر درون شهري با تاكسي از سوي شهرداري صادر مي شود.

شكايت در خصوص وصول كرايه مازاد بر نرخ رسمي چگونه قابل پيگيري است و آيا در اين خصوص بين كرايه حمل و نقل بار و مسافر تفاوت وجود دارد؟

معمولاً در سفرهاي درون شهري به واسطه كوتاهي مسير و بهاي اندك كرايه پرداختي شكايتي از طرف شهروند يا راننده مطرح نمي شود و در غالب موارد به صورت توافقي رفع يا از طريق سازمان ها واحدهاي تاكسيراني پيگيري مي شود، اما در اينگونه موارد نيز در صورت تكرار تخلف، غبن فاحش در اخذ كرايه يا ايراد خسارت بدني يا مالي در موارد قابل جبران يا غير قابل جبران، امكان طرح شكايت در محكمه حقوقي يا كيفري وجود دارد.

موارد اختلاف راننده و مسافر به كرايه محدود نمي شود. رعايت بهداشت محيط داخلي خودرو به ويژه در زمان شيوع بيماري هاي همه گير مانند كرونا، استفاده از وسايل مناسب جهت تهويه داخلي و كولر و بخاري مناسب و پذيرايي از مسافران در سفرهاي با بعد مسافت طولاني و درج برچسب يا نشانه گذاري بدون ايراد آسيب بر وسايل و اثاث مسافران جهت شناسايي از ديگر حقوق مسافران است كه رانندگان و متوليان حمل و نقل بار و مسافر ملزم به رعايت آن ها هستند.

وجود شركت هاي حمل و نقل بار و مسافر چه تأثيري در حفظ حقوق مسافران و صاحبان كالا دارد؟

استفاده از شركت هاي حمل و نقل معتبر يا آژانس هاي امكان اثبات ضرر و زيان ناشي از قصور عاملان حمل و نقل را امكان پذير مي كند، زيرا همه شركت هاي حمل و نقل موظف به بيمه بدنه و شخص ثالث هستند و بيمه نبودن وسيله نقليه يا مسافران تأثيري در مسئوليت راننده يا عامل حمل و نقل ندارد و در صورت محكوميت و بيمه نبودن، راننده يا متولي مقصر بايد از مال خود خسارت را جبران كنند و علاوه بر آن به مجازات بيمه نكردن بار يا مسافر نيز محكوم خواهد شد.

خسارت ديدگان از اقدام ناوگان حمل و نقل شهري چگونه مي توانند حق خود را مطالبه كنند؟

اگر شخص حقيقي يا حقوقي از فعاليت شخص حقيقي فعال در ناوگان حمل و نقل عمومي مانند رانندگان تاكسي گردشگري يا آژانس هاي مسافري متضرر شد بايد با طرح دعواي حقوقي يا كيفري عليه فرد خاطي در دادگاه عمومي محل سكونت راننده، حقوق خود را پيگيري كند، اما اگر در نتيجه فعاليت اشخاص حقوقي فعال در ناوگان حمل و نقل عمومي مانند شركت هاي مسافربري و باربري متضرر شد، اگر شخص حقيقي طبق ماده 143 قانون مجازات اسلامي به نام يا در راستاي منافع شخص حقوقي يا شركت حمل و نقل اقدام كرده است، بايد عليه شخص حقوقي اقدامه دعوي كند، اما اگر شخص حقيقي به نام يا در راستاي منافع شخص حقوقي عمل نكرده باشد، دعوي حقوقي يا شكايت كيفري بايد عليه همان شخص حقيقي مطرح شود. بنابراين اگر كالاي متعلق به مسافري در خودروي متعلق به شركت حمل و نقل بار درون شهري مفقود شود يا آسيب ببيند و اين واقعه در نتيجه عمل راننده نباشد، صاحب مال بايد شكايت را عليه شركت مطرح و تقاضاي خسارت كند البته تشريح اين موارد نيازمند استفاده از اصطلاحات حقوقي و قانوني است، لذا به افراد توصيه مي كنيم در اينگونه موارد حتماً از وكلاي متخصص استفاده كنند.